نمک زدایی هسته ای راهکاری پایدار برای تضمین امنیت آبی
به گزارش سی دی دریا، استفاده از انرژی هسته ای برای تامین توان موردنیاز پروسه نمک زدایی به عنوان یک گزینه فناورانه پیشرفته و پایدار مورد توجه بیش از پیش قرار گرفته است.
به گزارش سی دی دریا به نقل از مهر؛ کمبود منابع آب شیرین به یکی از مهم ترین و اساسی ترین چالش های قرن بیست ویکم بدل شده است؛ چالشی که نه فقط ابعاد زیست محیطی، بلکه نتایج اقتصادی، اجتماعی و حتی ژئوپلیتیکی گسترده ای دارد. در منطقه غرب آسیا، محدودیت شدید منابع طبیعی آب، رشد سریع و بی سابقه جمعیت، فشار فزاینده بر منابع موجود و اثرات چندوجهی تغییرات اقلیمی از افزایش دما و کاهش بارندگی تا شور شدن منابع آب، بحران را به مرحله ای رسانده که ادامه توسعه اقتصادی و ثبات اجتماعی را تهدید می کند. در چنین بستری، طی دهه های اخیر خیلی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به فناوری های سنتی نمک زدایی متکی بوده اند؛ فناوری هایی که بااینکه در تامین فوری آب مؤثر هستند، اما وابستگی عمیق به سوخت های فسیلی، هزینه های بالا و انتشار قابل توجه گازهای گلخانه ای، کارایی آنها را از نظر پایداری زیر سوال برده است. همزمان با افزایش توأمان تقاضای آب و انرژی و تشدید الزامات کاهش انتشار کربن، استفاده از انرژی هسته ای برای تامین توان موردنیاز پروسه نمک زدایی بعنوان یک گزینه فناورانه پیشرفته و پایدار مورد توجه روز افزون قرار گرفته است. این رویکرد، علاوه بر تضمین تولید مستمر و پایدار آب شیرین با کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و محدود کردن انتشار کربن، به تحقق اهداف زیست محیطی، امنیت انرژی و تاب آوری راهبردی کشورها کمک می نماید. حمایت آژانس بین المللی انرژی اتمی و توسعه ظرفیتهای منطقه ای
آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) بالاتر از سه دهه است که با کشورهای عربی در حوزه های متنوعی همچون ارزیابی فنی پروژه ها، انجام مطالعات جامع امکان سنجی، طراحی و اجرای برنامه های آموزشی تخصصی برای تربیت نیروی انسانی و پیشرفت همکاریهای سازمان یافته منطقه ای در زمینه نمک زدایی هسته ای همکاری نزدیک دارد. این حمایت ها نه فقط شامل ارائه دانش فنی و انتقال تجربیات کشورهای پیشرو در این مورد می شود، بلکه ابزارهای تخصصی همچون «برنامه ارزیابی اقتصادی نمک زدایی» (DEEP) را نیز در اختیار تصمیم گیران قرار می دهد تا بتوانند بصورت نظام مند هزینه ها، بازدهی و کارآیی فناوری های مختلف نمک زدایی، از مدلهای حرارتی تا غشایی را با هم مقایسه و گزینه بهینه را انتخاب کنند. در همین جهت، نشست فنی آژانس در آوریل ۲۰۲۵ درباره ی «کاربردهای انرژی هسته ای» با حضور کارشناسان برجسته و مقامات ارشد کشورهای مصر، اردن و کویت برگزار گردید. طبق گزارش انتشار یافته در وبگاه رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی، این رویداد که در آن جدیدترین دستاوردها، چالش های زیرساختی، الزامات ایمنی و فرصت های سرمایه گذاری در حوزه کاربری های غیرالکتریکی انرژی هسته ای بررسی گردید، بیان کننده افزایش محسوس علاقه و تعهد کشورهای منطقه به توسعه ظرفیتهای بومی در استفاده از انرژی هسته ای برای نمک زدایی و سایر مصارف این فناوری است. گزارشگر مهر در ادامه این نوشتار کوتاه به مرور تعدادی از موارد موفق استفاده از انرژی هسته ای در جهت نمک زدایی منابع آب می پردازد.
اردن
این کشور که ۷۵ درصد اراضی آن بیابانی است، بدنبال استفاده از رآکتورهای کوچک مدولار (SMRs) برای نمک زدایی آب دریای سرخ و انتقال آن به اَمان است. ارزیابی های رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۲۳ نشان داد که این فناوری می تواند با قیمت رقابتی، بخش قابل توجهی از نیاز آبی کشور را تامین کند.
عربستان سعودی
عربستان سعودی بعنوان بزرگ ترین تولیدکننده آب شیرین شده جهان، از دهه ۱۹۷۰ بدنبال استفاده از انرژی هسته ای در پروسه نمک زدایی بوده است. راهبرد این کشور، متنوع سازی سبد انرژی و کاهش وابستگی به نفت با بهره گیری از انرژی اتمی است که هم زمان اهداف در ارتباط با کربن زدایی و امنیت آبی را نیز محقق می کند.
مصر
کشور مصر، دیگر بازیگر فعال منطقه ای در این عرصه محسوب می شود. این کشور با راه اندازی نیروگاه هسته ای «الضبعه» (El-Dabaa) در سواحل مدیترانه، درحال بررسی ترکیب عملکرد این نیروگاه با واحدهای نمک زدایی است تا امنیت آبی را در کنار امنیت انرژی خود و با بهره گیری از انرژی هسته ای ارتقا دهد.
کویت
کویت به علت وابستگی کامل به آب نمک زدایی شده به دست آمده از دریا با جدیت استفاده از فناوری های هسته ای را بعنوان راهکاری برای کاهش اثرات زیست محیطی فرایندهای فعلی بررسی می کند. طبق گزارش های انتشار یافته، این کشور همین طور پژوهش های گسترده ای درباره ی اسیدی شدن اقیانوس و اثرات آن بر راندمان فناوری های مورد استفاده در پروسه نمک زدایی را در دستور کار دارد. چشم انداز و ملاحظات برای
جمهوری اسلامی ایران نیز طی سالهای اخیر با بحران مزمن و چندبعدی آب ناشی از خشکسالی های پی در پی، برداشت بی رویه و فراتر از توان تجدید منابع زیرزمینی، کاهش محسوس جریان های سطحی و فشار مستمر بر رودخانه ها و تالاب های حیاتی کشور روبه رو بوده است. هرچند در سالهای اخیر تمرکز سیاستگذاری دولت عمدتا بر مدیریت تقاضا، بازچرخانی پساب، پیشرفت راندمان و اصلاح الگوهای مصرف قرار داشته، اما واقعیت کاهش مستمر بارش، افزایش میانگین دمای سالانه و تغییرات الگوی بارش نشان داده است که کشور ناگزیر به اتخاذ نگاهی ترکیبی در این مورد است؛ نگاهی که توسعه منابع جایگزین پایدار را دربر گیرد. در این چارچوب، نمک زدایی هسته ای، خصوصاً با بهره بردن هوشمندانه از ظرفیت نیروگاه های موجود یا طراحی و استقرار رآکتورهای کوچک مدولار ساحلی با قابلیت کارکرد چندمنظوره، می تواند بعنوان یک گزینه راهبردی در دستور کار قرار گیرد. این فناوری نه فقط امکان تامین پایدار آب برای شهرها، صنایع و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ساحلی را فراهم می آورد، بلکه با اتصال شبکه ای به زیرساخت های انتقال، می تواند به تامین آب مناطق مرکزی و شرقی کشور نیز کمک نماید. تحقق این چشم انداز، علاوه بر سرمایه گذاری کلان و توسعه هدفمند زیرساخت هسته ای کشور، مستلزم تربیت و به کارگیری نیروی انسانی متخصص، بومی سازی فناوری های کلیدی و همین طور توسعه همکاریهای هدفمند بین المللی در حوزه ایمنی و امنیت هسته ای است. علاوه بر این، ارزیابی جامع اثرات زیست محیطی، ملاحظات امنیتی در سواحل و زیرساخت های انتقال و هم راستاسازی این سیاست با راهبرد کلان امنیت آب کشور، پیش شرط موفقیت چنین برنامه ای به حساب می آید.
برمبنای برآوردهای صورت گرفته، نمک زدایی هسته ای درحال تثبیت جایگاه خود بعنوان یکی از ارکان اصلی و راهبردی تامین آب در منطقه حاشیه خلیج فارس است؛ فناوری نوظهوری که هم زمان با تولید پایدار آب شیرین، کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی و دستیابی به اهداف زیست محیطی در ارتباط با کربن زدایی، به پیشرفت تاب آوری زیرساخت های آبی و امنیت زیست محیطی کمک می نماید. بررسی تجربه کشورهای اردن، عربستان سعودی، مصر و کویت نشان داده است که پیوند میان سیاستگذاری دقیق و سرمایه گذاری بلندمدت، زمینه ساز تبدیل این فناوری به بخشی پایدار از سبد امنیت آب ملی بوده است. دراین میان، برای ایران که با بحران ساختاری منابع آب، تشدید اثرات تغییرات اقلیمی و فشار بر منابع راهبردی مواجه می باشد، ارزیابی عمیق ظرفیت ها، چالش ها و مزایای نمک زدایی هسته ای و تدوین یک نقشه راه جامع ملی، شامل چارچوب های حقوقی، مدلهای سرمایه گذاری، ملاحظات ایمنی و زیست محیطی و سازوکارهای انتقال فناوری، می تواند بعنوان یکی از محورهای کلیدی راهبرد طولانی مدت امنیت آبی کشور تعریف شود و با توجه به توانمدی های هسته ای چشم گیر کشورمان، نقش تعیین کننده ای در کاهش شکاف عرضه و تقاضای آب ایفا کند.
خلاصه اینکه چشم انداز و ملاحظات برای جمهوری اسلامی ایران نیز طی سالیان اخیر با بحران مزمن و چندبعدی آب ناشی از خشکسالی های متوالی، برداشت بی رویه و فراتر از توان تجدید منابع زیرزمینی، کاهش محسوس جریان های سطحی و فشار مستمر بر رودخانه ها و تالاب های حیاتی کشور روبه رو بوده است. هرچند در سالیان اخیر تمرکز سیاست گذاری دولت عمدتاً بر مدیریت تقاضا، بازچرخانی پساب، پیشرفت راندمان و اصلاح الگوهای مصرف قرار داشته، اما واقعیت کاهش مستمر بارش، افزایش میانگین دمای سالانه و تغییرات الگوی بارندگی نشان داده است که کشور ناگزیر به اتخاذ نگاهی ترکیبی در این مورد است؛ نگاهی که توسعه منابع جایگزین پایدار را دربر گیرد. این فناوری نه فقط امکان تامین پایدار آب برای شهرها، صنایع و مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ساحلی را فراهم می آورد، بلکه با اتصال شبکه ای به زیرساخت های انتقال، می تواند به تامین آب مناطق مرکزی و شرقی کشور نیز کمک کند.
منبع: cddarya.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب